De wereld van verandering en transformaties lijkt soms zo complex en groot dat we door de bomen het bos niet meer zien. Ga maar eens googlen op ‘change’ of ‘verandermanagement’ en zie het immense aantal ‘hits’ en de overvloed aan onderliggende bronliteratuur. Net zo groot is de diversiteit aan verandermethoden, technieken en ondersteunende tools die in de markt van veranderconsultants en begeleiders worden aangeboden. Soms onderscheidend en innovatief, maar vaak ook oude wijn in nieuwe zakken.
Dit alles maakt het voor de verantwoordelijke voor een betekenisvolle verandering of transformatie niet altijd even makkelijk om te zoeken en te kiezen voor een aanpak en interventies die passen bij de eigen unieke situatie. Het is niet moeilijk ‘lost’ te raken in de jungle van verandervisies en aanbod van consultancy- en implementatiediensten. Met als gevolg vaak arbitraire keuzes gebaseerd op historie, relatie, gevoel of belangen. Ook voor veranderaars en transformatiebegeleiders duizelt het wel eens. Er is gewoonweg geen tijd om alle – vaak zelfbenoemde – veranderguru’s en hun gedachtengoed op hun waarde te beoordelen. De omvang van ongelezen vakliteratuur in mijn fysieke en digitale archief stijgt met de dag…
De kunst is om geregeld stil te staan en afstand te nemen om weer goed te kunnen waarnemen en de grote lijn te zien. En de verleiding te weerstaan om opgeslokt te worden door de waan van de dag en acuut te reageren op de voortdurende impulsen die op ons afkomen. Stilstaan, diep waarnemen en reflecteren om tussen de bomen het bos weer te zien. Wat is de essentie? Wat zijn de onderliggende principes en paradigma’s die richting geven?
Kies je inspiratiemomenten, ervaar, reflecteer en leer. Zelf heb ik de afgelopen weken bewust momenten gecreëerd om me te laten inspireren. Zo was ik een aantal weken geleden bij een dagseminar van Harvard professor Robert Keegan over hoe Bewust Ontwikkelingsgerichte Organisaties te creeren. En afgelopen weekend bij een dagworkshop over ‘Moeiteloos leren leven‘ van Jan Bommerez. Met tussentijds ook nog een intervisiebijeenkomst met collega’s over fasen en cycli van teamontwikkeling vanuit de Double Helix visie van Manfred van Doorn.
Het is verfrissend wanneer je jouw eigen principes en waarden regelmatig tegen het licht houdt, aanscherpt en daarbij leert van anderen. Daarnaast geeft het energie en motivatie wanneer je met gelijk- en andersgestemden het dialoog aangaat over iets waar je gepassioneerd over bent en nauw aan het hart gaat. Voor mij betekent dit mensen en organisaties een perspectief bieden en in beweging zetten om datgene te doen wat zij echt willen en van nature goed kunnen. Zodat zij meer resultaat ervaren met minder moeite en meer plezier. Dat is wat mij zingeving en voldoening geeft…
De kracht van eenvoudige principes is dat het rust en richting biedt. Ogenschijnlijk simpele principes en paradigma’s die resoneren en blijven hangen helpen je door de bomen het bos het weer te zien. De essentie wordt weer duidelijk en je beschikt over een kompas die richting geeft aan wat je doet en besluit. Voelen dat het klopt is hierbij belangrijker dan begrijpen of volledig zijn. Zo is de naamkeuze ‘Oei voor Groei’ en ‘Ruimte voor Veranderen’, voor de bedrijven die ik opgericht heb, gebaseerd op de essentie van wat ik met mijn dienstverlening beoog. En dat voelt nog steeds kloppend…
Hieronder 6 principes en paradigma’s die ik ontleend heb aan mijn inspiratiemomenten van afgelopen weken. Waar voor mij de schoonheid in haar eenvoud zit… Met dank aan de eerder genoemde inspiratoren.
1. Betere ik + Betere jij = Betere wij
Wanneer ik werk aan een betere versie van mijzelf, en de mensen met wie ik leef en werk help datzelfde te doen, dan helpen we vanzelf ook het collectief waar we deel van uitmaken. Dus ‘think big, act small’. Begin bij jezelf en je directe omgeving. In het boek van Keegan worden organisaties besproken met een cultuur waarin medewerkers en leidinggevenden elkaar blijven uitdagen en helpen om samen te blijven leren. Een van deze bedrijven, Next Jump, gaat hierbij zover dat 50% van de beloning van personeel afhankelijk is van hun concrete bijdrage aan de collectieve ontwikkeling. De vraag hierbij is: Wat heb jij gedaan om anderen en onze organisatie beter te maken?
2. Pijn + Reflectie = Vooruitgang
Waar we bereid zijn om ons open en kwetsbaar op te stellen voor wat er werkelijk gaande is en daarvan te leren, is er vooruitgang. Dus mogen we – van onszelf en van anderen – fouten maken, geraakt worden en stilstaan om te leren…? Confrontatie en emotie niet uit de weg gaan waar deze nodig is. Zonder wrijving immers geen glans!
3. Er is maar een kleine verandering nodig om een grote verandering mogelijk te maken
Het is een mythe dat een betekenisvolle verandering altijd vraagt om grote interventies en beslissingen. Vaak is het voldoende om een kleine interventie te doen waardoor het systeem in beweging komt en verborgen potentieel als vanzelf vrijkomt. In de teams die ik mag begeleiden doe ik eigenlijk niet veel anders dan patronen zichtbaar maken en het dialoog op gang brengen. Over wat hun wel en niet verbindt op hun gezamenlijke teamtaak, over de wens hoe deze taak samen te vervullen en over ieders persoonlijke drijfveren en doelen. En over wat ze hierbij nodig hebben. Het is telkens weer mooi te zien wat voor een energie en creativiteit er dan vrijkomt. Mensen gaan elkaar echt leren kennen: wie zijn we, wat willen en kunnen we? En wat zijn onze valkuilen en hoe kunnen we elkaar hierbij helpen? Bijna als vanzelf gaan mensen elkaar ondersteunen en waardevolle feedback geven om zowel individueel als collectief verder te ontwikkelen. Waardoor het gevoel van Veiligheid, Vertrouwen, Verbinding en Vrijheid groeit wat nodig is om de gewenste verandering te realiseren.
4. Stop met fixen. Co-creëer een duurzame oplossing vanuit open mind, open hart en open wil
Wij mensen houden niet van ongemak en daarom proberen wij complexe problemen en vraagstukken vaak te fixen. Met als resultaat dat het ongemak voor de korte termijn weggenomen wordt, maar dat de dieper gelegen oorzaken niet weggenomen zijn. Hoe zou het zijn wanneer we onze oplossingen in eerste instantie parkeren en eerst met elkaar in dialoog gaan over wat er feitelijk is. Door met open mind waar te nemen, en oordelen zoveel mogelijk achterwege te laten. Om vervolgens elkaar te bevragen over wat het vraagstuk met alle betrokkenen doet. Vanuit open hart zonder cynisme en angst. De kans is dan aanwezig dat er een ruimte van gedeelde wil ontstaat (hoe mooi zou het zijn als…) waaruit als vanzelf waardevolle ideeen ontstaan (is het een idee om…). Ga samen experimenteren met deze ideeen, en reflecteer en leer. Zodat er stapje voor stapje een duurzame oplossing ontstaat vanuit cocreatie. Heel anders dan een planmatige veranderaanpak die veelal gebaseerd is op oude oplossingen en meningen van enkelen. Waarbij de kans groot is dat aangedragen oplossingen niet geaccepteerd worden door anderen of dat deze niet werken voor de langere termijn. Met veel verlies in tijd, kosten en energie als gevolg.
5. Flow is leven zonder weerstand
Het zijn meestal onze gedachten die ons ervan weerhouden te leven naar wie we werkelijk zijn en te doen wat we écht willen. Waardoor we in ons ‘verhaal’ blijven rondcirkelen. Zoals de mier in het volgende filmpje.
Gedachten leiden tot emoties en gedrag om ongemak te voorkomen: Vluchten, Vechten of Verstarren. Onze opvoeders – zowel binnen familie- als organisatiesystemen – hebben een grote invloed op ons gedrag. In eerste instantie helpen aanpassings- of overlevingsmechanismen ons weg te bewegen van ongemak, daarom hechten we ons er zo aan. Maar op een gegeven moment kan het ons in de weg zitten datgene te doen wat we écht willen. In de woorden van Bommerez: “Wat als we de weerstand loslaten en een geleider worden van ons potentieel…. De oplossing naar een moeiteloos leven met flow ligt in onszelf, niet door anderen te willen veranderen. “ Het helpt hierbij om onszelf telkens opnieuw te bevragen. Wat willen we werkelijk? Zijn de gedachten die we hebben en mogelijk belemmeren werkelijk waar? En wat zou er gebeuren als we die gedachten niet zouden hebben? (Byron Katie)
6. Groei en ontwikkeling volgen de wetten van de natuur
Neem even de tijd om naar deze time lapse van de levenscyclus van een zonnebloem te kijken. Welke parallellen zie je met de ontwikkeling van individuen, teams en organisaties?
Zoals de zonnebloem de groeistadia doorlopen van conceptie, kiemen, tot bloei komen en weer afsterven geldt dit ook voor individuen, teams en organisaties in ontwikkeling. Met verschillende gevoelens, behoeften en benodigde competenties in elke fase. Dit vraagt het nodige van zowel de veranderaar als de mensen die bij de verandering betrokken zijn. Er is dus geen one-size-fits-all aanpak voor de gehele ontwikkelcyclus. Wanneer je universele principes kan zien en accepteren geeft dit rust en ruimte om te beslissen wat nodig is. Dit betekent niet dat alles eenvoudig gaat, maar het grote plaatje helpt om groeistuipen te accepteren en bij de essentie te blijven en de juiste keuzes te maken.
Kortom, laat je niet overweldigen door de overvloed aan informatie en adviezen, maar laat je leiden door simpele principes die voor jou kloppend zijn. Breng het dialoog op gang, bepaal waar je heen wil, neem jouw basisprincipes als uitgangspunt voor de veranderaanpak, zet de eerste stap en blijf experimenteren, reflecteren en leren…
Hoe resoneren bovenstaande principes bij jou? Welke voelen voor jou kloppend? Welke andere principes vormen jouw leidraad? Ben benieuwd…
