Het einde van het jaar staat traditioneel in het teken van Oud en Nieuw. Vaak verschuift de focus naar de toekomst en start men vol ambitie met iets nieuws zonder het oude goed te hebben afgesloten. Hierdoor blijft het verleden vaak achtervolgen wat de gewenste verandering in de weg staat. Denk bijvoorbeeld aan de klap die vaak later alsnog komt na een verlies dat nog niet verwerkt is. Of het steeds weer terugvallen in oud gedrag, ondanks alle goede voornemens. Misschien herken je wel het terugkerende ‘hullie’ en ‘zullie’ of ‘vroeger was het zo’ patroon dat steeds weer de kop op steekt na een fusie van organisaties of teams.
Gevolg is dat er veel energie verloren gaat doordat iets nog geen plek en aandacht heeft gekregen wat in de onderstroom tegenwerkt. Hierdoor leiden veranderingsinitiatieven vaak niet tot het gewenste resultaat of de gewenste baten. Elk jaar weer worden er ambitieuze plannen gemaakt zonder echt stil te staan bij wat de werkelijke diepere drijfveren en verlangens zijn en wat deze van jou en andere betrokkenen vragen. En waarom dit dit jaar wel gaat lukken zonder weer in dezelfde valkuilen te stappen. Met als gevolg dat jij op een zeker moment weerstand en een onderstroom ervaart die de gewenste verandering tegenwerkt.
Kern van het probleem is dat het nieuwe onvoldoende ruimte krijgt als het oude niet voldoende is afgesloten. Het niet stilstaan bij memorabele – en vaak leerzame -gebeurtenissen, zowel in positieve zin (succes, promotie, doorbraak etc.) als in negatieve zin (verlies, ontslag, onvoldoende beoordeling etc.) is funest, want het stagneert je proces van vernieuwing. Zeker als er geen aandacht gegeven is aan oude – en vaak belemmerende – emoties en patronen. Het is alsof in het individuele of collectieve onbewuste, verborgen pijn of verlangen zich wil aandienen, omdat het zich genegeerd voelt. Denk aan de onderhuidse pijn en angst bij (vermeend) verlies van het veilige en bekende of aan het kriebelende verlangen om jouw werkelijke talenten nu echt te gaan leven.
Door wel aandacht te geven aan wat er was voorkom je dat het NU wordt overgeslagen in de reis naar de toekomst. Vaak wordt gezegd ‘vergeet het verleden en focus op de toekomst’, maar zonder aandacht te geven aan wat er was en is zullen oude rituelen met bijbehorende emoties blijven herhalen. De uitdaging is om in het NU te leren van het verleden en patronen te doorbreken die de beoogde toekomst in de weg staan. Dit is de basis van zowel individuele als teamontwikkeling. Helaas wordt hier vaak te weinig aandacht aan geschonken – ook door veranderaars – in de druk om voortgang en resultaten te boeken.
Op het moment dat je het oude een plaats gegeven hebt, kun je afsluiten en vernieuwen. En dat is niet het uitblokken uit je geheugen, maar het niet meer van zoveel invloed laten zijn. Dat je er op terug kunt kijken als iets wat impact heeft gehad, maar het je ook verder heeft gebracht. In essentie maakt het dan niet uit of het om een persoonlijk verlies gaat of een gebeurtenis in werk.
Enkele tips om stil te staan, los te laten, af te sluiten en opnieuw te beginnen:
- Neem tijd om het oude te herbeleven en ga na wat je wilt blijven koesteren en wat je graag wilt loslaten. Wat waren jouw memorabele momenten van het afgelopen jaar?
- Benoem expliciet waaraan een einde is gekomen (Vroeger was het zo…, nu niet meer…) en wat jouw offer is bij het loslaten.
- Creëer een plek om het oude te eren en bedenk een ritueel voor hetgeen je wilt loslaten
- Ga op pad, stap voor stap. Experimenteer, geniet en leer.
- Volhard door succesmomenten te koesteren en je te blijven verbinden met het waarom: het (gedeeld) lonkend perspectief.
Bovenstaande kun jij voor jouzelf doen (bijvoorbeeld bij de kerstboom of tijdens Oud & Nieuw), maar ook in de teams en groepen waar jij deel vanuit maakt (bijvoorbeeld bij de eerste teamsessie van het nieuwe jaar). Het dialoog helpt dan om samen een periode af te sluiten, om vervolgens samen een nieuwe start te maken.
Ik herinner mij twee memorabele coachtrajecten waarin een ervaren teamleider en een ervaren docent geconfronteerd werden met hun eerste onvoldoende beoordeling in hun hele carrière. Beiden waren hierdoor volledig uit balans waarbij de een boosheid en angst zich uitte in onmacht en onzekerheid en bij de ander in heftig en bijna destructief verzet. Door hen bewust te maken van de onderliggende pijnpunten en bijbehorend afweerpatroon en deze aandacht te geven – en deze als het ware te herbeleven – ontstond er ruimte voor acceptatie, verandering en een nieuw lonkend perspectief. Met een glimlach kan ik vertellen dat zij hun kracht en talent hervonden hebben en inmiddels weer vol plezier door de gangen lopen. Een wereld van verschil.
Echt afsluiten is het oude nog eens – op emotioneel niveau – de revue laten passeren en overzien wat het je opgeleverd heeft. En ervaren, voelen dat het goed is zoals het nu is. Op dat moment is het verleden het verleden en bestaat het uit herinneringen en lessen voor de toekomst. Het NU is het NU waarin jij – met wat er is – kunt kiezen en besluiten over jouw toekomst om vervolgens de eerste stap te zetten. Met open blik en open hart richting een lonkend perspectief.
Kortom, wat heb jij of jouw team nog af te sluiten? Geef het aandacht en de kans op een duurzame verandering is vele malen groter.
Oei voor Groei begeleidt jou en jouw team graag om het oude af te sluiten en ruimte te maken voor het nieuwe. Zodat veranderingen wel slagen. Neem contact op om samen te bespreken hoe.
Fijne afsluiting van het jaar en een inspirerend nieuw begin vol perspectief om te stralen!
Tot slot ter inspiratie een gedicht van Nelson Mandela:
Nelson Mandela
LOSLATEN
Om los te laten is liefde nodig.
Loslaten betekent niet dat ’t me niet meer uitmaakt,
Het betekent dat ik het niet voor iemand anders kan oplossen of doen.
Loslaten betekent niet dat ik ‘m smeer,
Het is het besef dat ik de ander ruimte geef.
Loslaten is niet het onmogelijk maken,
Maar het toestaan om te leren van menselijke consequenties.
Loslaten is machteloosheid toegeven,
Hetgeen betekent dat ik het resultaat niet in handen heb.
Loslaten is niet proberen om een ander te veranderen of de schuld te geven.
Het is jezelf zo goed mogelijk maken.
Loslaten is niet zorgen voor, maar geven om.
Loslaten is niet oordelen, maar de ander toe te staan mens te zijn.
Loslaten is niet in het middelpunt staan en alles beheersen,
Maar het anderen mogelijk maken hun eigen lot te bepalen.
Loslaten is niet anderen tegen zichzelf beschermen,
Het is de ander toestaan de werkelijkheid onder ogen te zien.
Loslaten is niet ontkennen, maar accepteren.
Loslaten is niet alles naar mijn hand zetten, maar elke dag nemen zoals die komt.
En er mezelf gelukkig mee prijzen.
Loslaten is niet anderen kritiseren of regulieren,
Maar te worden wat ik droom te zijn.
Loslaten is niet spijt hebben van het verleden,
Maar groeien en leven voor de toekomst.
Loslaten is minder vrezen en meer beminnen.
– Nelson Mandela –
